هُتِل نوعی مکان مسکونی اجاره‌ای است که معمولا برای مدت کوتاه به افراد اجاره داده می‌شود. هتل ها از امکانات اقامتی و گردشگری شهرها به حساب می‌آیند و بیشتر مورد استفاده مسافران و گردشگران قرار می‌گیرند. هتل ها دارای تعداد زیادی اتاق هستند که گاه به چند صد اتاق می‌رسد. علاوه بر اتاق ها و سوئیت های اقامتی، هتل ها دارای امکانات جنبی گوناگونی هستند. رستوران، استخر شنا، کافی شاپ و سالن اجتماعات نمونه‌هایی از امکانات هتل ها هستند.
معمولا مشتریان هتل در اتاقها و سوئیت هایی که دارای تخت خواب، توالت و حمام مجزا هستند ساکن می‌شوند. اتاقهای یک تخته و دوتخته مشتریان بیشتری دارند.
هتل hotel از واژه فرانسوی hôtel گرفته شده است که خود برگرفته از hôte به معنای مهمان است. hôtel در فرانسه اشاره به ساختمانی می‌کند که بازدید کننده زیادی داشته باشد. اما با ورود این واژه به زبان انگلیسی و سپس گسترش آن به سایر زبانها، معنای کاربردی هتل دگرگون شده و امروزه به نوع خاصی از مکانهای اقامتی برای مسافران اطلاق می‌شود.
هتل ها را می توان با توجه به عوامل زیر طبقه بندی نمود :
1- از نظر مکان
الف ) هتلهای مرکز شهر Down Town Hotel
ب ) هتلهای حومه شهر Suburban Hotel
ج ) هتلهای تفریحی Resort Hotel
د ) هتلهای فرودگاهی Air port Hotel
هـ ) متل ها M otel’s
2- از نظر تعداد اتاق
الف) هتلهای کوچک (تا 25 اتاق )
ب ) هتلهای متوسط ( از 25 اتاق الی 100 اتاق )
ج ) هتلهای بزرگ ( از 100 اتاق الی 300 اتاق )
د ) هتلهای خیلی بزرگ (از 300 اتاق به بالا ) G rand Hotel
3- از نظر نوع برنامه سرویس دهی
الف ) هتل با طرح آمریکایی American Plan
ب ) هتل با طرح اروپایی E uropean Plan
ج ) هتل با طرح کنتیننتال Continental Plan
د ) هتل با طرح تعدیل شده و تغییر یافته آمریکایی M odified American Plan
4- از نظر نوع میهمان
الف) هتل با میهمان فامیلی و خانوادگی Family Guest Hotel
ب) هتل با میهمان تجاری Commercial Guest Hotel
ج ) هتل با میهمان گروهی Group Guest Hotel
د) هتل با میهمان درمانی (هتل درمانی) Clinical Guest Hotel
5- از نظر مدت اقامت
الف) هتل ترانزیت Transidential Hotel
ب ) هتل پانسیون Residential Hotel
ج) هتل نیمه پانسیون Semi Residential Hotel
6- از نظر امکانات موجود
الف) هتل اقتصادی با سرویس محدود Economy Limited Service Hotel
ب ) هتل نیمه اقتصادی Semi Economy Hotel
ج ) هتل تمام سوئیت All suite
د ) هتل درجه یک First Class Hotel
هـ ) هتل مجلل Luxary Hotel
هتل داخل شهر[1] :
این نوع هتل ها در مرکز شهر و یا با فاصله کمی از مراکز تجاری و اداری و تفریحی واقع شده است . قیمت این گونه هتلها بدلیل واقع بودن آنها در مرکز شهر بالا ست و بیشتر مورد استفاده بازرگانان قرار می گیرند .
هتل حومه شهر [2] :
این نوع هتلها در حومه شهر ها و در محلی آرام و ساکت واقع شده و قیمت آنها نیز نسبتاً ارزانتر می باشد . این هتل ها برای مسافران با بودجه کم و همچنین سازمانهایی که می خواهند سمینار ، کنفرانس و برنامه های آموزشی داشته باشند و نیاز به مکانی ارام دارند بسیار مناسب است .
هتل های تفریحی یا ری زورت هتل
این هتلها در کنار دریا یا در مناطق خوش آب و هوا و کوهستانی و یا نزدیک چشمه های آب معدنی قرار دارند و بیشتر محل اسکان کسانی هستند که برای گردش و گذراندن تعطیلات مسافرت می کنند .
هتل های تفریحی معمولا دارای حداقل امکانات مورد نیاز می باشند و بیشتر از طرح امریکایی پیروی میکنند . ( اتاق با سه وعده غذا، صبحانه ، نهار و شام )
هتلهای فرودگاهی
هانطوریکه از نام این هتلها تشخیص است در مجاورت فرودگاهها قرار دارند . وبیشتر مورد استفاده مسافران ترانزیت می باشند زیرا اکثر این مسافران با دقت بسیار کمی که دارند امکان استفاده از هتل های داخل شهر برایشان میسر نیست . قیمت ها در اینجا فقط برای اتاق می باشد ( طرح اروپایی )
متل[3] :
اینها در خارج از شهر و کنار بزرگراه ها قرار دارند وبیشتر مورد استفاده مسافرانی هستند که با وسیله مسافرت می کنند . قیمت درنظر گرفته شده فقط برای اتاق می باشد . متل ها معمولا دارای رستوران ، سوپر مارکت و ساندویچ فروشی نیز می باشند وسرویس آنها شباهت زیادی به سرویس هتلها دارد .
متلها دارای پمپ بنزین و فضای سبز مناسب با وسایل تفریحی محدود نیز هستند .
مسافرخانه ها [4]
کوچک و دارای امکانات اقامتی مختصر از جمله آشپزخانه کوچک و مشترک هستند . مسافرخانه ها شکل ابتدایی هتل های مدرن هستند و ممکن است در داخل و یا هر جای دیگر بیرون از شهر قرار گیرند .
2ـ طبقه بندی بر اساس تعداد اتاقها :
در اینجا ظرفیت هتل ها با توجه به تعداد اتاقها ، شاخص اندازه گیری قرار گرفته و معمولا هتلهای با 25 اتاق یا کمتر را کوچک ، از
100ـ 25 اتاق را متوسط ، 300 ـ 101 اتاق را بزرگ و هتلهای بیشتر از 300 اتاق را خیلی بزرگ می نامند که امروز از نوع آخر بسیار دیده می شود .
3ـ طبقه بندی بر اساس نوع طرح یا برنامه [5]
طرح امریکایی[6] : قیمت در این طرح شامل اتاق و سه وعده غذا می باشد
طرح اروپایی : قیمت فقط شامل اتاق است و هزینه غذا باید جداگانه پرداخت شود
طرح متعادل یا بین المللی[7] : قیمت شامل اتاق و صبحانه است
طرح تعدیل یافته امریکایی[8] : قیمت شامل اتاق و دو عده غذا می باشد .
4- طبقه بندی بر اساس نوع مهمان :
اغلب در بیان و محاوره از اصطلاحاتی مانند هتل های تجاری ، خانوادگی و یا هتل مخصوص گروهها استفاده می شود ، این نوع طبقه بندی به بستگی به نوع مهمان دارد.
- هتل های تجاری[9] : بیشتر به بازرگانان سرویس داده و از طرح اروپایی پیروی می کنند .
- هتل های خانوادگی[10]: بیشتر در شهرهای توریستی و تفریحی واقع شده و از طرح امریکایی تبعیت می کنند .
- هتل های گروها[11]: بیشتر مورد استفاده شرکت کنندگان در سمینارهای بزرگ کنفرانس ها ، گروها و نورها می باشند و از طرح آمریکایی الگو می گیرند .
- هتل کلینیک[12]: طرح سازمان و نوع امکانات موجود در این هتل ها به صورتی است که بیشتر توسط بیماران و معلولین مورد استفاده قرار می گیرد .
5- طبقه بندی بر اساس مدت اقامت LENGTH OF STAY
در این طبقه بندی ، هتل ها به سه دسته تقسیم می شوند .
-هتل های ترانزیت[13] : مهمانان معمولاً برای یک روز و گاهی اوقات حتی کمتر از یک روز در این گونه هتل ها اقامت می گزینند (مانند هتل های اطراف فرودگاه )
- پانسیون[14] : میهمانان با عقد قرار داد اجاره حداقل به مدت یک ماه در آنجا اقامت می کنند .
- نیمه پاسیون[15] : دارای هر دو خصوصیات ذکر شده بالاست و مهمانان می توانند بر حسب نیاز مدت اقامت خود را تعیین کنند .
6- طبقه بندی براساس امکانات ارائه شده Feasibility & Servicing
امکانات موجود یک هتل می تواند مهمترین ملاک برای طبقه بندی هتل باشد ، برخی از کشورها از سیستم ستاره استفاده می کنند. مثلاً یک هتل پنج ستاره باید دارای امکاناتی مانند اتاق های مفروش با حمام، دستشوئی، آب گرم و سرد، تهویه مرکزی، کانال موسیقی ، کلوپ ورزشی، استخر شنا، امکانات و وسائل ورزشی، مراکز تجاری، رستورانهای مختلف همراه با سالن پذیرایی و نوشیدنی ها و آبمیوه ها و کافی شاپ ، رستوران مخصوص و غیره باشد .
اینها فقط تعدادی از معیارهای لازم به منظور کسب ستاره هستند و هر چه امکانات هتل کمتر باشد تعداد ستاره ها نیز کمتر می شود که ممکن است به دلایل زیاد از جمله هزینه بالا و نوع فعالیت هتل باشد .
هتل ها را براساس امکانات ارائه شده می توان به طریق زیر نیز طبقه بندی کرد .
- هتل های اقتصادی یا با سرویس محدود[16]: این نوع هتل ها دارای حداقل امکانات اقامتی و بهداشتی مورد نیاز بوده وقیمت اتاق ها حدودا 45% از هتل های درجه یک کمتر می باشد . این هتل ها اتاق را بدون ارائه سرویس غذا و نوشابه می فروشند و برای صرفه جویی دارای پرسنل کمتری بوده و از بل بوی و دربان استفاده نمی کنند .
- هتل های نیمه اقتصادی[17] : ترکیبی از بافت هتل های فول سرویس و هتل های اقتصادی توام با صرفه جویی در هزینه ها بوده و دارای سالن های غذا خوری ، ظاهری زیبا و سرویس و امکاناتی مناسب هستند . گرانترین اتاق های این نوع هتل ها دارای چشم اندازی زیبا و در مکانی راحت و آرام قرار دارند.
-تمام سوئیت[18]:در اینجا تمامی اتاق ها از نوع سوئیت می باشند که اتاق سوئیت بعداً شرح داده می شود .
- هتل های درجه یک[19]: هتل های تقریبا لوکس با پرسنل کار آزموده و امکانات بسیار خوب برای صرف غذا و نوشابه می باشند . این هتل ها معمولا دارای سوئیت های لوکس ، دو یا سه رستوران و یک سالن پذیرایی با نوشیدنی و آبمیوه می باشند .
- هتل های مجلل[20]: هتل های لوکس یا دو لوکس نامیده می شوند و دارای بهترین استاندارد در کارائی ، سرویس غذا و نوشابه و راحتی مهمانان می باشند .
ز